اخیرا خیلی به روابط دوستانه ی خودم با دیگران فکر کرده ام. خیلی از لوازم دیجیتالی که شاید در ظاهر میتونن منجر بشن تا لحظات بیشتری رو با هم بگذرونیم، یک جورایی دارن ما رو حتی تنها تر از قبل میکنند. درسته که ایمیل، پیامک و شبکههای اجتماعی میتونن جذاب و مفید بوده و حتی باعث ایجاد روابط فوقالعادهای بشن اما، روابط آنلاین رو هیچوقت نمیشه به عنوان جایگزینی برای روابط حضوری ما در دنیای واقعی قلمداد کرد، هرچند خیلی از اوقات توهم این مسئله ایجاد میشه که یک رابطه مجازی میتونه جایگزین رابطه واقعی بشه ولی، یک چیز خاص و غیرقابل جایگزین در روابط حضوری انسانها وجود داره که هیچ اپلیکیشنی نمیتونه حتی اون رو شبیه سازی کنه و واقعا فکر میکنم که هیچ وقت هم چنین چیزی به وجود نیاد.
ادبیات علوم انسانی به ما اطلاعات و دید خوبی نسبت به نقش یک دوست خوب میده. این روابط به ما اعتماد به نفس میدن؛ به خصوص در شرایط سخت، تصویرمون از خودمون، چیزی که باعث تفاوت ما از دیگران میشه رو تقویت میکنن. دوستان صمیمی روی بسیاری از رفتارهای مهم ما تاثیرگذار هستند. تحقیقات نشون میده اگر شما دوستی داشته باشین که خیلی چاق باشه، احتمال اینکه خودتون هم چاق شید ۵۷٪ بیشتر میشه. دوستی که سیگار رو ترک میکنه احتمال سیگاری شدن شما رو تا ۳۶٪ کمتر میکنه. این مساله در رابطه با رفتارهای مثبت هم صدق میکنه. مثلا، وقتی دوستامون عادات سالمتری مثل ورزش منظم رو انتخاب میکنن، احتمال اینکه ما هم همونکار را انجام بدیم بالاتر میره. بهتر بگم، آدمهای اطرافمون تاثیر بزرگی روی زندگی ما دارند. تو خیلی از موارد، اونها به زندگیمون شکل میدن. حالا وقتی بحث این میشه که چه چیزی یا دقیقتر چه کسی دوستی خوب رو ایجاد میکنه، به یک چالش اساسی برخورد میکنیم؛ چالشی که حتی متون تخصصی و علمی هم در رابطه با اون پراکنده صحبت میکنن. صرف بودن در کنار آدما، برامون رابطهای پایدار و معنادار ایجاد نمیکنه.
جستجوهایی که در رسیدن به جواب این سوال انجام دادم، منو به ۲۰۰۰ سال پیش و زمان امپراطوری یونان باستان و به خصوص کتاب «اخلاق نیکوماخوسی» ارسطو برد. جوابی که پیدا کردم هنوز هم درسته و میتونه کاربرد داشته باشه.
ارسطو در این کتاب سه نوع دوستی رو در نظر گرفته:
- دوستی بر پایه منفعت، که در اون یک یا هر دو طرف منفعتی رو از نتیجه دوستی با هم به دست میارن.
- دوستی بر پایه لذت، که محوریت اصلی اون پیرامون لذت و خوشگذرانی هر دو طرف خواهد بود . افرادی که با اونها میتونیم زمانی را به خوشی و گاها با بیخیالی بگذرونیم.
- دوستی بر پایه ارزشهای اخلاقی، که در اون هر دو طرف رابطه پیرامون ارزشهای فکری یکسانی با هم صحبت میکنند (به افرادی که برایشان احترام قائلیم و تحسینشون میکنیم فکر کنیم؛ اونهایی که با مهمترین دستاوردهای زندگیمون هماهنگ هستند).
خیلی جالبه که قرنها پیش ارسطو گفته خیلی از افراد جوان اغلب دنبال دوستی هایی برپایه منفعت هستن تا نیازهاشون رو برطرف کنند. اگه چند ساعتی رو در دانشگاه یا محل کار بگذروینم، خیلی سریع متوجه میشیم که بعضی چیزا از قرنها پیشتا الان تغییری نکردن.
ارسطو در ادامه میگه: « اونهایی که به خاطر منفعت دوست میشن، اینکار رو به خاطر نفع شخصی خودشون انجام میدن. اونهایی هم که به خاطر لذت دوست میشن مثل دسته اول هستند با این تفاوت که کسب لذت براشون مهمتره.» با اینحال، ارسطو عقیده داره چیزی رو که یک نفر ارزشمند یا لذت بخش قلمداد میکنه، دائمی نیست و همیشه میتونه تغییر کنه؛ به همین دلیل هم، در چنین شرایطی وقتی توجیهی برای دوستی وجود نداشته باشه، رابطه تموم میشه.
هرچند هر سه نوع دوستی که ارسطو تعریف کرده مزایای خودشون رو دارن اما، گروه سوم که دوستیشون رو بر پایه ارزشهای مشترک اخلاقی شکل میدن، به نظر رابطه ی معنادارتری رو نسبت به سایر گروه ها تجربه میکنن. ارسطو اعتقاد داره که دوستی ایدهآل، رابطه ای از نوع رابطه ی گروه سوم یعنی رابطه بر پایه ارزشهای اخلاقیه. این افراد در هر شرایطی برای همدیگه بهترینها رو میخوان که به خودی خود نشون میده این رابطه، حس و حال بهتری رو داره.
کاملا درسته، به دست آوردن این رابطه سخته و به تلاش زیاد نیاز داره. این نوع دوستی رو فقط آدمهای محدودی تجربه میکنن اما در عوض، این رابطه احساس رضایت و خرسندی بیشتری رو هم به دنبال خواهد داشت.
تقسیمبندی ارسطو نه تنها هوشمندانه بلکه کاملا عملیه. از خودمون بپرسیم؛ روابط و دوستیهامون در کدوم گروه قرار میگیرن؟ کاملا قابل قبوله که بعضی یا حتی بیشتر دوستیهامون به خاطر منفعت و یا لذت باشه اما، مهمه که بدونیم تو این دوستیها هدف دیگهای داره دنبال میشه و احتمالا طول عمر کوتاهتری نسبت به نوع والای دوستی یعنی دوستی بر پایه ی ارزشهای اخلاقی، خواهد داشت. دوستی بر پایه ی ارزش های اخلاقی، نیاز به مراقبت و نگهداری داره، یک شبه ایجاد نمیشه و برای حفظش باید وقت و انرژی صرف کرد.
این نوشته ترجمهای از بلاگپستِ <<قدرت شگفت انگیز دوستی>> میباشد که «سحر شیوایی» ترجمهاش کرده است.
12 پاسخ
ممنون که رایگان محتوای خوب بهمون میدی
دسته بندی ها کاملا درسته و حتی امروز هم کاربرد داره و ممنون از هفته نامه خوبتون
واقعاهم دوستی یه قدرت شگفت انگیز وجذابه. البته اگه دوستی مون سالم باشه و گروه روتوسعه بده تاهر فرد رشد وپیشرفت کنه وبه موفقیت برسه🌻🌸
چقدر عالیه که حتی همین چند پاراگراف کوتاه میتونه یه سری دیدگاه تازه در انسان بوجود بیاره.
ممنونم از هلی و تیم عااااالیش
خیلی ممنونم ، عالی است
ممنون هلی جان کوتاه وپرمغزوالبته مفید
مرسی که بهمون کمک میکنید مسائل رو بهتر درک کنیم.
هلی چقدر این هفته نامه ها به من انگیزه میدن….از تیم خوبت ممنونم…همه رو من دوس دارم بزارم تو وبلاگم چون مطالب عالیاااا
در این رابطه سخنی از بزرگان دین وجود داره که میگه شما بگید با چه کسی رفاقت می کنید تا من بگویم شما چطور آدمی هستید… سپاس
مرسی از ترجمه اش،با درستی محتواش موافقم
سلام. به نظر من در یک نگاه کلی شاید گاهی برای ارائه یک اندیشه بشه روابط رو دسته بندی کرد.
ولی اساسا روابط انسانی خیلی خیلی پیچیده تر و چندبعدی تر از اون هستند که بشه در همچین دسته بندی کلی قرارشون داد و این نگاه شاید زمان ارسطو منطقی بوده ولی در جهان امروز خیلی ساده انگارانه به نظر میاد.
به شخصه به دوستی های خودم فکر کردم و دیدم که در هر رابطه ای (در مورد زندگی شخصی خودم میگم) ابعادی از منفعت، لذت و ارزشهای اخلاقی به طور توامان وجود داره. حالا در هر کدام ممکنه یکی از این ابعاد بیشتر و یکی کمتر باشه. و علاوه بر اینها مسائل بسیار زیاد دیگری هم در روابط وجود دارند که ذیل هیچکدام اینها قرار نمی گیرند.
باسلام ممنون از محتوای عالی تون. پرداختن بیشتر به جزییات و راههای ساختن دوستی والا و عوامل تاثیرگذار در ایجاد اون رو، هم اگر پوشش بدید عالی تر میشه.